چند مرحله مهم فرآیند طراحی داخلی فضاهای مسکونی (مرحله شناخت)

فرآیند طراحی داخلی فضاهای مسکونی دارای مراحلی است که می تواند به طراحی و خلق یک اثر ویژه و کامل کمک بسیار زیادی بکند. چراکه اگر طراحی داخلی فضای مسکونی فرآیند درستی را طی نکند، حتی اگر شما در تک تک فضاهای یک خانه از لوازم لوکس مانند شیرآلات طلایی یا شیرآلات ایتالیایی یا یک کاسه روشویی لوکس یا حتی وان حمام جزیره استفاده کنید، باعث به وجود آمدن یک طراحی زیبا و هماهنگ نخواهد شد. بنابراین برای شناخت فرآیند طراحی داخلی فضای مسکونی با ما همراه باشید.

طراحی داخلی فضاهای مسکونی

فرآیند طراحی داخلی فضاهای مسکونی سه دسته از اقدامات و فعالیت ها را می گویند:

دسته اول:

این دسته مربوط به تمامی فعالیت هایی است که انجام می دهید تا از طریق آن ها اطلاعات کسب کنید.

دسته دوم:

تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری از اطلاعاتی است که در مرحله اول به دست آورده اید.

دسته سوم:

تمامی فعالیت هایی است که طراح در آن به طراحی می پردازد.

در واقع می توان فرآیند طراحی فضاهای مسکونی را به شکل زیر نام گذاری کرد.

1- شناخت (کسب آگاهی از کلیه اطلاعات اثرگذار در طرح)

2- برنامه ریزی (تجزیه و تحلیل اطلاعات و نتیجه گیری از آن ها و تعیین خط مشی کاری و اهداف و اصول طرح)

3-طراحی (ارائه ایده های مختلف، ارزیابی و گزینش و پیشبرد ایده برتر)

در این مقاله در مورد مرحله شناخت اطلاعاتی کسب خواهیم کرد.

شناخت در فرآیند طراحی داخلی فضاهای مسکونی

در طراحی قبل از اقدام به هر عملی، باید راجع به آن خوب فکر شود و جوانب مختلف سنجیده شود. این مرحله بسیار مهم است. چراکه اگر شناخت به خوبی شکل نگیرد، نتیجه کار هر چند عالی هم باشد اما در آن پروژه کاربردی نخواهد بود. شناخت درست از پروژه، کمک می کند که درصد خطای خود را به حداقل برسانیم.

شناخت عوامل موثر در طراحی فضاهای داخلی به طراح کمک می کند تا با در نظر گرفته کلیه موارد تاثیرگذار در طراحی، تصمیم گیری کند و بهترین طرح را ارائه دهد. مرحله شناخت از یک پروژه می تواند در دسته های زیر باشد.

1- اطلاعات مربوط به استفاده کنندگان

2- اطلاعات مربوط به محیط پیرامون طرح

3- اطلاعات مربوط به امکانات موجود

4- بررسی الگوهای معماری فضاهای داخلی

شناخت این عوامل اثرگذار به طراح کمک می کند تا بداند برای چه کسی؟ چه چیزی؟ در کجا؟ و چگونه؟ طراحی می کند.

نکات اصولی برای گردآوری اطلاعات

برای گردآوری اطلاعات گفته شده نکاتی باید رعایت شود تا گردآوری اطلاعات دقیق و صحیح انجام گیرد.

جمع آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی صورت می گیرد. در روش کتابخانه ای از منابعی مثل کتاب، مجله، پایاننامه و سایت های اطلاعاتی استفاده می شود. در روش میدانی نیز از طریق مشاهده مثلا بازدید از سایت پروژه و یا حتی بناهای مشابه و … ، مصاحبه با معماران و طراحان داخلی و صاحب نظران و افراد مطلع و دست اندرکار و … ، پر کردن پرسشنامه و دیگر موارد مشابه، اطلاعات مورد نیاز برداشت می شوند.

این دو روش اطلاعاتی را به طراح در مورد طرح مورد نظر خواهد داد به طور مثال از مطالعات کتابخانه می توان مسائل اقلیمی، منطقه ای، ضوابط موجود شهرداری و … را به دست آورد. نکته ای که باید در این مورد در نظر داشت، به روز بودن اطلاعات به دست آمده است.

مصاحبه با استفاده کنندگان در طراحی داخلی فضاهای مسکونی

استفاده کنندگان طرح شامل همه افرادی می شوند که قصد زندگی در یک بنای مسکونی را دارند و از فضاهای آن بهره برداری می کنند. در اینجا برای جمع آوری اطلاعات باید سن، جنس، ویژگی های فردی و علایق شخصی، نیازها و خواسته های فضایی شان به خوبی مورد توجه قرار گیرد.

شناخت رابطه خانوادگی و الگوهای فرهنگی و حتی چگونگی روابط اجتماعی این افراد نیز اطلاعات مهمی هستند که یک طراح باید بداند. با این اطلاعات طراح می تواند از تعداد و ویژگی های لازم برای فضاهای مورد نیاز طرح و چگونگی ساماندهی عرصه ها و بخش های مختلف طرح اطلاع پیدا کند.

یک سری از این اطلاعات طراحی نیز از طریق مصاحبه با استفاده کنندگان و مشاهدات عینی جمع آوری خواهند شد. ویژگی های فرهنگی، اقتصادی، روابط خانوادگی حاکم در خانواده و دیگر اطلاعاتی از این قبیل را می توان در مصاحبه به دست آورد. در اینجا طراح باید توجه داشته باشد که از تلقین و تحمیل نظرات به افراد، خودداری کند و تنها با راهنمایی مناسب استفاده کنندگانی را که از طراحی اطلاعات زیادی ندارند، راهنمایی و مشاوره بدهد.

اولویت های استفاده کننده از دیگر نکاتی است که در این مرحله بسیار مهم است. در هنگام طراحی با مسائلی روبه رو می شوید که باید برخی جنبه ها را بر دیگر جنبه ها برتری دهید. مثلا در برخی از خانواده ها فضاهای خصوصی و اتاق های خواب از اهمیت بیشتری برخوردارند ولی برخی دیگر فضای پذیرایی یا آشپزخانه در اولویت قرار دارند. این مسئله ما را در طراحی این فضاها حساس تر خواهد کرد.

از دیگر مواردی که شما را در درک خواسته های استفاده کننده یاری می کند می توان به نوع روابط والدین و فرزندان، شرایط شغلی، نوع رفت و آمدها، عرصه بندی فضاها، مذهب، فرهنگ و … نام برد.

محیط پیرامون طرح در طراحی داخلی فضاهای مسکونی

در رابطه با محیط پیرامون طراح می تواند اطلاعاتی راجع به شرایط آب و هوایی محیط، مناظر موجود در پیرامون بنا و ساختمان، همسایگان اطراف خانه و … .مثلا اینکه پروژه در چه نوع آب و هوایی قرار گرفته است، نحوه تابش خورشید، میزان دما، بارندگی و رطوبت، بادهای غالب و مطلوب و نامطلوب و … در طراحی می تواند مهم باشد.

آگاهی از مناظر پیرامون بنا به شما کمک خواهد کرد که بتوانید مناظر زیبا را قاب کنید و حتی در جایگذاری بالکن در یک خانه نیز می تواند موثر باشد.

آگاهی از همسایگان بنا و چگونگی ساختمان آن ها (کاربری، تعداد طبقات، نوع اشراف آن ها به بنا و …) نیز در پیش بینی تدابیری برای رفع برخی مشکلات موثر است.

بازدید از محل طرح در مرحله گردآوری اطلاعات بسیار ضروری است. در این بازدید وضعیت کنونی محل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این مرحله ابتدا باید از وجود نقشه یا موجود نبودن آن مطمئن شد و در صورت موجود بودن نقشه، باید ابعاد آن را با زمین تطابق داد.

روشویی ایستاده .

شناخت امکانات موجود در طراحی داخلی فضاهای مسکونی

شناخت امکانات موجود، این بینش را به طراح می دهد که چگونه باید طراحی نماید. با بررسی دو عامل قبل یعنی خواسته های استفاده کنندگان و ویژگی های محیط پیرامون طرح، پاسخ سوالات «چه کسانی؟» «چه فضاهایی؟» و «در کجا؟» را می یابیم. اما هنوز هم به طور دقیق نمی دانیم که چگونه طرحی را باید ارائه دهیم. برای این موضوع طراح باید از وضعیت اقتصادی کارفرما و شرایط مالی او برای تامین هزینه های طرح مطلع شود تا بتواند به خوبی با توجه به شرایط مالی تصمیمات درست برای انتخاب خود بگیرد. مثلا اگر بودجه پروژه اجازه ندهد طراح نمی تواند از شیرآلات لوکس بهداشتی ، توالت فرنگی وال هنگ ، وان جکوزی یک تکه و … که اقلام لوکس محسوب می شوند، در پروژه استفاده کند.

بررسی الگوهای معماری داخلی کاسه روشویی روکار

چهارمین دسته از عوامل موثر در طراحی فضاهای داخلی، بررسی الگوها می باشند. از آنجا که در مناطق مختلف ایران متناسب با شرایط محیطی، اقلیمی و قومی خاص، الگوهای بومی گوناگونی برای فضاهای مسکونی وجود دارد، خوب است هر طراحی پیش از شروع به کار در منطه ای خاص، شناختی از الگوهای بومی فضاهای سکونتی به دست آورد. این شناخت کمک می کند که جنبه های مثبت اعمال شده را بشناسد و از آن در طرح خود استفاده کند و همچنین نقاط ضعف را نیز بشناسد و آن ها را به نقاط قوت تبدیل کند.

برای اطلاع از مرحله برنامه ریزی قسمت دوم مقاله را مطالعه کنید.