طراحی سرویس بهداشتی در خانه های امروزی نکته ایست که توجه خریداران و طراحان را نسبت به گذشته بیشتر به خود جلب کرده است. اما در فضای بهداشتی تنها استفاده از کاسه روشویی لوکس ، شیرآلات لوکس یا حتی طراحی سرویس بهداشتی مدرن یا سرویس بهداشتی لوکس کافی نیست! چراکه در طراحی فضاهای بهداشتی قوانین و مقررات ساختمانی حرف اول را می زنند و هر کسی برای طراحی فضای بهداشتی باید با این بخش از مقررات ملی ساختمان آشنایی داشته باشد.

 

مقررات ملی ساختمان چیست؟

مقررات ملی ساختمان در تمامی کشورها قواعدی هستند که اجرای آن ها به وسیله شهروندان آن کشور الزامی است و وجه قانونی دارد. از سال 1366 مقررات حاکم بر بعدهای مهندسی و فنی ساختمان (طراحی -نظارت- اجرا)، توسط وزارت راه و شهرسازی در قالب مقررات ملی ساختمان به تدریج وضع شد و استفاده از آن الزامی است. این مقررات در جلدها و مباحث مختلف به چاپ رسیده است.

طراحی فضای بهداشتی نیز یکی از مباحثی است که در مقررات ملی ساختمان برای آن نکاتی در نظر گرفته شده است که هر طراحی موظف به رعایت آن است.

طراحی سرویس بهداشتی استاندارد طبق مقررات ملی ساختمان1

الزامات کلی طراحی فضای بهداشتی طبق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان

1-1-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان در تمام تصرف ها بسته به نوع و بار تصرف، باید فضاهای بهداشتی به تعداد کافی تامین شوند. در ساختمان های مورد استفاده عموم و همچنین ساختمان های با گروه تصرف م-1 و م-3 تعبیه فضاهای بهداشتی مناسب برای افراد معلول مطابق ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری الزامیست.

 

2-1-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان ، سطوح زیر بنا، ابعاد و ارتفاع داخلی، نورگیری و تهویه در فضاهای بهداشتی نباید از مقادیر مشخص شده در این مقررات کمتر باشد. حداقل اندازه های سطح کف و ابعاد این فضاها باید خارج از کمدهای دیواری توکار، تاقچه ها و آستانه درها و پنجره ها اندازه گیری و کنترل شود مگر آنکه در مواردی به گونه ای دیگر بیان شده باشد.

 

3-1-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان دسترسی به فضای بهداشتی در واحدهای تصرف که حداکثر دارای دو فضای مستقل اقامت یا اشتغال هستند می تواند از یکی از آن فضاها تامین شود مشروط بر آنکه دسترسی به فضای مورد نظر برای همه فراهم و تهویه لازم و مستقل برای فضای بهداشتی مطابق این مقررات برقرار باشد. مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به نحو دیگری تعیین شده باشد.

 

4-1-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان تعبیه فضاهای بهداشتی (مستراح) در هر شرایطی نباید در راستای جهت قبله صورت گیرد.

 

5-1-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان ، نوع، حریم ها و شرایط نصب کلید و پرویز و سایر تجهیزات الکتریکی در فضای بهداشتی ، باید با رعایت مقررات مبحث سیزدهم به گونه ای باشد که ایمنی استفاده کنندگان از فضاهای بهداشتی را فراهم آورد.

طراحی سرویس بهداشتی استاندارد طبق مقررات ملی ساختمان2

 

2-6-5-4 اندازه های فضای بهداشتی

1-2-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان اندازه افقی تمام شده برای ضلع کوچک تر هر فضای بهداشتی در هیچ شرایطی نباید از 1/10 متر کمتر باشد مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه ای دیگر تعیین شده باشد.

در صورتی که محدوده ای به عنوان پیش ورودی در داخل فضای دوش مستقل پیش بینی شود یکی از ابعاد فضای دوش باید حداقل 1/50 متر باشد.

 

2-2-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان حداقل اندازه فضای بهداشتی برای استفاده افراد معلول، 1/50×1/70 متر است.

 

3-2-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان ارتفاع فضاهای بهداشتی در هر قسمت که فرد به طور معمول به صورت ایستاده است نباید از 2/10 متر کمتر باشد مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه ای دیگر تعیین شده باشد.

طراحی سرویس بهداشتی استاندارد طبق مقررات ملی ساختمان3

 

3-6-5-4 نورگیری و تهویه سرویس بهداشتی طبق مقررات ملی ساختمان

1-3-6-5-4 سطح بازشوی الزامی در صورت تعویض هوای طبیعی در فضاهای بهداشتی طبق جدول 1-6-4 و حداقل 0/18 متر مربع است. نورگیری و تعویض هوای طبیعی برای فضاهای بهداشتی الزامی نیست و می توان آن ها را به صورت مصنوعی تامین نمود. مگر اینکه در تصرف خاصی الزام شده باشد.

 

2-3-6-5-4 طبق مقررات ملی ساختمان سیستم های تخلیه هوای فضای بهداشتی در ساختمان های گروه 6، 7 و 8 باید یا به صورت مرکزی و یا با هواکش هایی مستقل که توسط کلیدهای روشنایی برق یا کلیدهای جداگانه به کار افتند، عمل کنند. در صورتی که هوای چند فضای بهداشتی توسط یک هواکش تخلیه شود، این هواکش باید توسط کلید مجزایی که در هر یک از آن ها قرار می گیرد به کار افتد و در انطباق با مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان، متصل به سیستم برق اضطراری باشد.

طراحی سرویس بهداشتی استاندارد طبق مقررات ملی ساختمان4

4-6-5-4 الزامات فضاهای بهداشتی با نورگیری از سقف طبق مقررات ملی ساختمان

برای تامین نور و تهویه فضای بهداشتی که تامین نور آن ها به صورت طبیعی صورت گیرد، در صورت عدم امکان تعبیه پنجره دیواری، استفاده از نورگیرهای سقفی مطابق شرایط قسمت 7-9-4 الزامی است.

 

5-6-5-4 کفسازی و پوشش دیواری طبق مقررات ملی ساختمان

در تمام ساختمان ها، دیوارهای دستشویی و توالت باید تا ارتفاع حداقل 1/20 متر و در حمام حداقل 2/00 متر از کف، با کاشی یا مصالح مشابه پوشیده شود. کف این فضاها باید به نحو مناسب عایق کاری رطوبتی شده و با کاشی یا دیگر مصالح قابل شستشو پوشیده شوند.

 

ضوابط گفته شده تنها بخشی از ضوابط طراحی سرویس بهداشتی است که باید توسط طراحان در نظر گرفته شود. این ضوابط در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان آورده شده است.